Enflasyona göre memur ve emekliye ne kadar zam yapılacak?

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) mayıs ayı enflasyonunu açıkladı. TÜİK’in enflasyon açıklamaları son yıllarda güven sorunu yaratırken, mayıs özelinde ücretsiz doğalgaz uygulamasının enflasyon sepetinde 'sıfır' alınacağı kararı, ücretliler cephesinde şaşkınlıkla karşılandı.

TÜİK açıklamasına göre, enflasyon mayısta aylık bazda 0,04, yıllık ise yüzde 39,59 oldu. Peki bu enflasyon oranı ne anlama geliyor?

TÜİK’İN HESABI ÜCRETLİLERİ VURDU

Kritik bir ayda enflasyona gelen bu doğalgaz ayarı, mayıs ayında enflasyona sert bir düşüş olarak yansıdı. TÜİK, nisanda aylık enflasyonu yüzde 2,39, yıllık 43,68 olarak hesaplamıştı.

6 aylık enflasyon farkı, temmuzda yapılacak memur ve emekli maaşını doğrudan etkileyecek. Asgari ücrete yapılacak ara zam da buna göre belirlenecek.

Hükümet ile memur sendikalarının toplu sözleşme görüşmeleri haziran ayında yapılıyor ve zam oranları temmuzdan itibaren maaşlara yansımaya başlıyor. Hal böyle olunca enflasyonda mayısta gelen bu 'düşüş', zam pazarlığında sendikaların elini zayıflatıyor.

Nisan ayı enflasyon verileri uyarınca memur/emekliler için alınacak enflasyon farkı yüzde 15,21’di, Mayıs’ta buna 0,04’lük bir fark eklendi, son oran yüzde 15,25 oldu.

Memur ve memur emeklileri 2023 yılı için toplu iş sözleşmesine göre ilk altı ay için yüzde 8 zam ve enflasyon farkını alacak. Böylece memur ve memur emeklisi için son ay hesaba katılmazsa alacakları zam yüzde 7,26 enflasyon farkı olacak.

Ancak bu farklar konusunda ENAG ve İstanbul Ticaret Odası farklı sonuçlar açıkladı. Onların verilerine bakalım.

ENAG VE İTO ÖLÇÜMLERİ TÜİK’TEN ÇOK FARKLI

Bu konuda ENAG enflasyon verisi yol gösterici olabilir, benzer biçimde İTO Geçim endeksi de fikir sunuyor. İTO’nun açıkladığı verilere göre, İstanbul’da mayıs ayında perakende fiyatlar bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 56,05, toptan fiyatlar yüzde 70,33 arttı. Perakende fiyat hareketlerinin göstergesi olan İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi bir önceki aya göre yüzde 1,66, toptan fiyat hareketlerini yansıtan Toptan Eşya Fiyatları İndeksi ise yüzde 5,60 oranında artış gözlendi. Basitçe söylersek İTO Geçim Endeksi'nde mayıs ayında fiyatlar İstanbul özelinde yüzde 1,66 arttı.

Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) da mayıs ayı özelinde iki enflasyon verisi açıkladı; Doğal gazın sıfır alınmadığı sonuçlar ve sıfır alındığı sonuçlar şeklinde.

Doğal gazın sıfır alınmadığı sonuçlara göre ENAGrup Tüketici Fiyat Endeksi (E-TÜFE) mayıs ayında yüzde 7,35 arttı. E-TÜFE’nin son 12 aylık artışı yüzde 109, ocak-mayıs dönemi enflasyon oranı ise yüzde 38,96 oldu.
TÜİK gibi doğal gazın sıfır alındığı varsayımı dikkate alındığındaysa sonuçlar şöyle: ENAGrup Tüketici Fiyat Endeksi (E-TÜFE) mayıs ayında yüzde 5,68 arttı. E-TÜFE’nin son 12 aylık artışı yüzde 105,45 olarak gerçekleşti. Ocak-Mayıs dönemi enflasyon oranı ise yüzde 36,59 oldu.

ENAG’ın açıklaması incelendiğinde özellikle seçimin ikinci turunun sonuçlandığı 28 Mayıs ile 31 Mayıs arasında fiyatlarda ciddi bir artışın gözlendiği görülüyor. Dahası iktidar kanadından marketlere, zamları bekletmeleri ve haziran ayında yapmaları baskısı geldiği biliniyor. Haziran ayında uygulanacak zam, mayıs enflasyonun düşüşünü katmerlendirdi.

MEMUR, EMEKLİ VE ÜCRETLİ İÇİN ALIM GÜCÜ DÜŞÜŞÜ KESKİNLEŞECEK

Yukarıda da özetlendiği gibi TÜİK’in yüzde 0,04 olarak açıkladığı aylık enflasyon, alınacak enflasyon farkını yüzde 15,21’den yüzde 15,25’e çıkardı. Eğer TÜİK bu hesaplamayı değiştirmeseydi, İTO ile ENAG oranı arasında bir yerde enflasyon oranı açıklayacaktı. Ortalama yüzde 2 dahi açıklansaydı enflasyon, alınacak zam oranı yüzde 17,21’e çıkacaktı. Ancak bu yapılmadı ve ücretlilerden en az yüzde 2’lik bir zam oranı kırpıldı.

AÇLIK SINIRI 10 BİN 362 LİRA

Öte yandan Türk-İŞ Geçim Endeksi Açlık ve Yoksulluk verileri toplumun karşılaştığı alım gücü erimesi karşında olması gereken minimum ücretler konusunda fikir veriyor. Türk-İş’e göre mayıs ayında Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı (açlık sınırı) 10 bin 362 liraya çıktı. Gıda harcaması ile giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamalarının toplam tutarı, yani yoksulluk sınırı 33.752 liraya çıktı.

NET 22 BİN LİRA MAAŞ SÖZÜ TUTULACAK MI?

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan., seçim döneminde en düşük memur maaşının 22 bin liraya çıkarılacağını ifade etmişti. Öte yandan ocak itibariyle en düşük memur maaşı 11 bin 848 liraya çıktı. Eğer Erdoğan vaadini yerine getirirse en düşük memur maaşına yüzde 45-50 civarında bir zam yapılması gerekiyor. Öte yandan yalnızca en düşük memur maaşı yükseltilir ve diğer gruplara enflasyon oranında zam yapılırsa milyonlarca kişi eğitim, kademe ve statüsündeki farka bakılmaksızın en düşük memur maaşından aylık almaya başlayacak. Bir başka anlatımla nasıl ki ücretliler cephesinde asgari ücretlileşme, emekliler cephesinde en düşük emekli maaşında eşitlenme varsa bu memurlar için de geçerli olacak. Açık olansa verilecek zamların açlık ve yoksulluk sınırının çok altında olacağı.