Günümüzün sürekli değişen, ağırlaşan iş koşulları ve rekabetçi piyasa beraberinde ofis rekabetini ve Bizans oyunlarını getirmiştir. Çalışanlar kendilerini üstlerine kanıtlamak için iş arkadaşlarını karalamak, başkalarının başardığı işi sahiplenmek, çalışmadan çalışıyor görünmek
gibi birçok farklı taktikler geliştirerek rakiplerinin önüne geçmeye çalışmaktadırlar. Kurulan iyi iş ilişkileri, işe ve şirkete bağlılık yerini yeni akımlara
bırakmaktadır. Bu akımların en yenisi “mobbing” olarak literatüre geçmiştir. İngilizce'de örgütsel baskı anlamına gelen mobbing, tek bir kişi yerine bir grup insanın psikolojik saldırı da bulunması anlamına gelir. Mobbing'le hedeflenen bir iş yerindeki kişi veya kişiler üzerinde sistematik baskı yaratarak etik olmayan bir yaklaşımla dayanma gücünü ve çalışma performansını yok ederek mağduru işten ayrılmaya zorlamadır. Bu tarz bir yaklaşımın mobbing olarak adlandırılabilmesi için sürekli olması gerekir. Mobbing'le kişi sistematik bir şekilde rezil edilmekte, küçük düşürülmekte ve hakları çiğnenmektedir. Bu olay uzun süre devam ettiğinde mağdur, kendine güvenini ve öz saygısını kaybederek ruhsal nedenlerle iş hayatından çekilebilmektedir. Bu davranışın altında yatan temel neden ise üstünlük kurma, buyruğu altına alma ve yok etme arzusudur.
Mobbing örgütsel yapıda dikey ya da yatay olarak iki şekilde gerçekleşmektedir. Dikey mobbing sadece üst'ün işçiye yönelik baskısı değil çift yönlü, yukarıdan aşağıya-aşağıdan yukarıya görülen Mobbing'tir. Bu modelde işverenin emekçiye uyguladığı mobbing yer aldığı gibi aynı zamanda emekçinin bağlı olduğu üst'üne karşı uyguladığı psiko-terör de yer alır. Yatay Mobbing' de ise eşit statü de fonksiyonel ilişkilerin bulunduğu kişiler arasında ortaya çıkan psiko-terördür. Bu tür “mobbing, ” kıskançlık, yarışma, çekememezlik gibi nedenlerden kaynaklanmakta ve örgüt yönetiminin yatay “mobbing”de taraf olması “mobbing” uygulamalarını örgüt politikası haline getirmektedir. Bu durumda mağdur sadece eşit statüdekilerle değil,
aynı zamanda yönetimle de mücadele etmek durumunda kalmaktadır.
Dikey Mobbing'i fark etmek oldukça açık ve görünürdür. Ancak Yatay Mobbing için aynı şey söz konusu değildir. Eşit statüye sahip olanlar mobbing uyguladıklarını kabul etmez, bunu iş bağımlılığının getirdiği bir çekişme olarak görürler.
Mobbing'in Davranışsal Belirtileri
- Çalışma arkadaşlarıyla arasındaki tartışmalar her zamankinden fazladır.
- Kişi, işle ilgili önemli gelişmeler ve haberlerin dışında bırakılır.
- Kişiye, yetenek ve becerilerinin çok altında veya uzmanlık alanına girmeyen işler verilir.
- Birey, sürekli eleştirilerin odak noktası olur.
- Bireyin fikirleri önemsenmez.
- Birey, üstleri veya iş arkadaşları tarafından kontrol dışı tepki göstermeye kışkırtılır.
- Birey, şirketin özel kutlamaları veya diğer sosyal etkinliklerine kasıtlı olarak çağrılmaz.
- Bireyin dış görünüşü veya giyim tarzıyla alay edilir.
Mobbing 'in Ruhsal Ve Fiziksel Belirtileri
- Sıkıntı, panik atak, depresyon, tükenmişlik, öfke kontrol sorunları, dikkat sorunları ve uykusuzluk.
- Kaşınma, kızarma gibi deri hastalıkları.
- Hızlı ve düzensiz çarpıntılar, kalp krizi.
- Titreme, terleme,kas ağrıları, mide rahatsızlıkları.
- Kilo kaybı ya da aşırı kilo alma.
- Nefessiz kalma, nefes alamama gibi solunum sorunları.
- Organizmanın savunma yapılarında zayıflama, hastalıklara çok çabuk yakalanabilme.
Kişi bu olumsuzluklar içinde savunmaya geçip, varlığını korumaya çalışmaktadır.
Mobbing'e maruz kaldığını hissettiğin an harekete geçmeli ve yaşananlara 'dur' demeyi bilmelisin.
İşte Mobbing' e maruz kalınca yapman gerekenler!
- Durumu kabullenmek yerine itiraz etmeli. Seni taciz eden söz ve davranışların durdurulmasını istemelisin. Bunu sözle ifade edebilir ya da yazılı olarak iletebilirsin.
- Bu süreçte yanında sana tanıklık edecek bir arkadaşının olması kendine güvenini arttıracaktır.
- Süreç devam ederken psikolojik destek almalısın. Mobbing'in sende bıraktığı psikolojik deformasyonun sağlık raporları ve kullanılan ilaç reçetelerini belgeleyebilirsin. Bu durum ruhsal sağlığın ve ilerde delil olarak kullanabilmen açısından iyi olacaktır.
- Yapılan tüm itirazlara ve tacizin durdurulması taleplerine rağmen durumun düzelmemesi halinde artık hukuksal yola başvurabilirsiniz. Yapılan çalışmalar sonucunda artık elinizde hukuksal boyutta kullanacağınız yeteri kadar veri bulunmuş olacaktır.
*Bir çalışanın yasal hakları*
-İş Kanununda işverenin işçiyi psikolojik tacizden koruması yönünde zorunlulukları bulunmaktadır. Bu koruma borcunun yerine getirilmemesi koşulunda işçinin iş sözleşmesini haklı nedene dayanarak derhal fesih hakkı bulunmaktadır.
-İş Kanunu Madde 24’ün kendisine tanımış olduğu bildirimsiz fesih yolunu seçip sözleşmesini derhal ve haklı nedenle sona erdirebilecektir. Haklı feshi ona kıdem tazminatına hak kazandırır.
- Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi ALO 170 hattını arayarak, maruz kaldığı tüm süreçleri delilleri ile birlikte anlatarak işverenini şikâyet edebilir.
-6098 Sayılı Borçlar Kanunu gereğince, mobbing nedeniyle uğradığı maddi ve manevi zararının gerek işverenden gerekse doğrudan bu saldırıyı yapan mobbing tacizcisinden tazmin edilmesini isteyebilir.
-Gebelik ya da başka nedenle haksız bir muamelenin uygulanmış ve bir mobbing mağduru olması nedeniyle; 4857 sayılı yasanın 5. maddesi uyarınca “Eşit işlem borcuna aykırılık sebebiyle” işverenden tazminat istenebilir.
Unutmayın! İster hamile ister kadın ister erkek ister küçük ister zayıf olun, yasalar önünde herkes eşittir ve herhangi bir nedenle doğrudan veya dolaylı (olumsuz) farklı bir muameleye tabii tutulamaz.
Yazımı bir hukuk cümlesiyle bitirip, buraya kadar gelip okuduğunuz için teşekkür ederim...
İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi Madde 1: “…Bütün insanlar hür, haysiyet, ve haklar bakımından eşit doğarlar. Akıl ve vicdana sahiptirler ve birbirlerine karşı dostluk zihniyeti ile hareket etmelidirler…”
