Siirt Devlet Hastanesinde İç Hastalıkları Uzm. Dr. Ali Nar, enerji içeceklerine ilişkin önemli açıklamalarda bulundu.
Enerji içecekleri enerji ihtiyaçlarınıkarşılamak ve uyanık kalmak için tüketilmektedir. Enerji içeceklerinin ilktüketicilerinin genç ve yetişkinler olduğu görülmektedir. Enerji içeceklerikafein, taurin, bitkisel ekstreler ve B vitaminleri gibi enerji artırıcımaddelerle kombine edilen kalorice zengin içeceklerdir.
Türk Gıda Kodeksi Enerji İçecekleriTebliği'nde enerji içecekleri 'Bileşiminde yararlanılabilir karbonhidratiçeriği nedeniyle insan vücuduna enerji sağlayan ve ürün özelliklerindelimitleri belirlenen maddeleri, vitamin ve mineralleri de içerebilen içecekleriifade eder.' olarak tanımlanmıştır. Bu tebliğde enerji içeceklerinde,karbonhidratlardan sağlanacak enerji değerinin en az 45 kcal/100 mL; kafeinmiktarının en fazla 150 mg/L; inositolün 200 mg/L'den az; glukoronolaktonun2400 mg/L'den az; taurinin ise 4000 mg/L'den az olma ve ayrıca alkol miktarınında hacim olarak %0.05'den fazla olmama şartı vardır. Enerji içeceklerindebulunan kafein önemli bir psikoaktif maddedir ve enerji içeceklerinde bulunanmiktarı değişebilmektedir. Ayrıca enerji içeceklerinde, genellikle enerji vezihinsel performansı artırmak için guarana, ginseng, ginkgobiloba, L-karnitin,milk thistle (Silybum marianum, deve dikeni), B vitaminleri, bir aminoasit olantaurin ve diğer maddeler de dahil olmak üzere pek çok madde bulunabilmektedir.Örneğin, dünyadaki en yüksek miktarda kafein içeren bir bitki olan guaranaenerji içeceklerine ek olarak ilave edilir ve böylece kafein miktarını arttırmaamaçlı kullanılmış olur.
Enerji içecekleri, sporcu içecekleri venutrasötik içeceklerini de kapsayan fonksiyonel içecekler kategorisine girer.
Sporcu içecekleri egzersizlerden önceveya egzersiz sırasında tüketilen su kaybını önlemek, karbonhidrat veelektrolit desteği sağlamak için tasarlanmış, kafein içermeyen içeceklerdir.Nutrasötik içecekler ise genellikle çay, meyve, sebze ya da bitkilerden eldeedilen konsantre ekstreler gibi biyolojik olarak aktif bileşenleri içeren;sağlığı destekleyici ve iyileştirici olarak tasarlanmış içeceklerdir. Bazınutrasötik içecekler, vitamin, mineral ve özellikle polifenoller gibiantioksidanlarla desteklenebilmektedir. Bazı enerji içecekleri içerdiklerimaddelerin bileşimine bağlı olarak nutrasötik içecek kapsamına girebilir.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Türkiye ve Avrupa genelinde tüketimihızla artan enerji içeceklerinin, halk sağlığını olumsuz etkilediğinibelirtiyor.
Yoğun kafein içeren enerji içecekleri, özellikle çocuk ve gençlerinsağlığını tehdit ediyor. Enerji içeceklerinin fazla miktarda tüketilmesi,kafein zehirlenmesi riskini artırıyor.WHO Avrupa Ofisi, enerji içeceklerininhalk sağlığı üzerindeki etkileri konusunda kapsamlı bir rapor hazırladı. Raporagöre, enerji içecekleri, sağlık açısından olumsuz etkiler içeriyor. Uyarıcıetki yaptığı gerekçesiyle özendirilen enerji içecekleri, geçici olarak öğrenmeperformansını artırıyor. Bu nedenle özellikle çocuklar ve gençler tarafındansıkça tüketiliyor.
Kafeinzehirlenmesi riski
Raporagöre, enerji içecekleriyle ilgili en önemli sorun, içerdiği kafein miktarı.Kahve sıcak olduğu için yavaş yavaş tüketiliyor. Ancak enerji içeceği soğukolduğu için kısa sürede aşırı miktarda tüketilebiliyor. Bu da kafeinzehirlenmesi olasılığını artırıyor. Avrupa Gıda Güvenliği Kurumu'nun araştırmasınagöre çocukların vücuduna giren kafeinin yüzde 43'ü enerji içecekleri yoluylaalınıyor.
Enerjiiçecekleri ile ilgili bir başka sorun da alkolle birlikte alınması. 18 - 29 yaşaralığındakilerin yüzde 70'i enerji içeceğini alkolle karıştırıyor. Bunun yolaçtığı sorunlardan biri, enerji içeceğinin alkolün etkisini bastırmasınedeniyle sarhoş olunduğunun geç anlaşılması.
Enerjiiçecekleri Türkiye ve bütün Avrupa ülkelerinde satılıyor.Sınırlamagetirilsin
Ancakbazı ülkeler bu içeceklere karşı önlem almaya başladı. Örneğin Macaristan'daenerji içecekleri özel sağlık vergisine tabi.
İsveç'te de bazı içecekler sadece eczanelerde satılıyor veçocuklara satışı yasak.
Alkolsüzve çok fazla kafein içeren enerji içecekleri, aynı zamanda vitamin ve uyarıcıetkiye sahip taurine, gingseng, guarana gibi maddeler barındırıyor.Türkiyepazarında artan enerji içeceği miktarı, 2012 yılı rakamlarına göre 30 milyonlitreden fazla. Türkiye'de kişi başına düşen yıllık enerji içeceği tüketimi0,33 kutu.Bu oran Avrupa'da çok daha yüksek bir seviyedeseyrediyor. Kişi başı yıllık enerji içeceği tüketim Avrupa'da ortalama 10 kutucivarında.