Kasım ayının ilk haftasında olmamıza karşılık,
KARAKIŞ KORKUSU
şimdiden kendisini hissettirmeğe başladı. Bu yıl, özellikle yakacak konusunda sıkıntı çekileceği muhakkak. Sıkıntı, doğalgaz fiyatlarındak anormal artıştan kaynaklanırken, doğalgaza paralel odun ve kömür fiyatlarnın da arttığı bilinen bir gerçek. Hatta,
TEZEK FİYATLARI BİLE ARTMIŞ!
Vatandaş, şimdiden (Erbain) olarak tanımlanan kış mevsiminin en soğuk günlerinde nelerin yaşanacağını düşünmeğe başladı. (ERBAİN) deyimi Arapça bir kelime olup (KIRK GÜNLER) anlamına gelir. Kış mevsiminin en soğuk günlerini tanımlar. Erbain günlerinde ya parayı yakarsın, ya da donarsın!
Küresel ısınmanın etksiyle iklimlerin değiştiği bir gerçek olmakla birlikte, eski hesap hala tutmaktadır. 21 Aralık – 31 Ocak günlerine eskilerin deyimiyle
ERBAİN
günleridir. Erbain kış mevsiminin en şiddetli geçtiği 40 gün anlamında kullanılır. Genelde kar yağışları da erbainin girmesiyle başlar ve bütün şiddetiyle devam eder.
ERBAİN’İN
bir başka adı da
"ZEMHERİ"dir.
Halk deyimiyle
(KARAKIŞ)
olarak da adlandırılır. Erbain kışın en şiddetli geçen kırk günüdür. Halk arasında senenin günleri Hızır (yaz) ve Kasım (kış) diye ikiye ayrılır. Kasım günleri Miladi 8 Kasım’da girer, 6 Mayıs’a kadar 179 gün, Şubat’ın 29 çektiği artık senelerde 180 gün sürer. 6 Mayıs’ta Hızır günleri başlar. Kasım’ın en şiddetli günleri de gündönümü denilen 21 Aralık’ta başlayan erbaindir. Kışın en karlı, tipili ve soğuk zamanıdır. Halk arasında “zemherir, karakış” da denilen bu günler 31 Ocak’a kadar 40 gün sürer ise de, bazı seneler hafif, bazı seneler şiddetli ve uzun olduğundan kesin süre tayin edilmez.
1 Şubat - 21 Mart arası günlere ise
“HAMSİN”
adı verilir. Hamsin Arapça
(ELLİ)
anlamına gelir. 50 gün süren Hamsin günleri erbain günleri kadar soğuk geçmez. Eskiden erbainin çıkması ile halk arasında kurbanlar kesilir ve bu günler hasta olmadan, sıhhatli atlatıldığı için Allah’a şükredilir; eşe-dosta ziyafetler verilirdi. Erbain, şiddetli soğukların, çat (veya çatır) ayazların yaşandığı, özellikle yaşlılar için çok tehlikeli günlerdir. Bu yüzden Erbain’in ilk gününe, bir zamanlar
“İmam Kırkı”
da denirmiş.
Erbain tabiri tasavvuf ve hadis ilminde de kullanılır. Tasavvuf yolunda bulunanların, nefslerini kırılmaları için, 40 gün bir hücreye (odaya) çekilerek ibadet etmelerine
“Erbaine girmiş”
denir. Bu erbain günleri takvimlerdeki erbain (kışın en şiddetli zamanı) günlerinde yapılırdı.
Yine 21 Aralık’ta Güney Yarımküre'de yılın en uzun günü yaşanır, ardından yaz mevsimi başlar. Sonrasında günler yavaş yavaş kısalır, 21 Mart’a gelindiğinde yılın en uzun gecesi yaşanır ve kış mevsimi başlar.
Türkiye’nin dâhil olduğu, Kuzey Yarımküre'de ise yılın en uzun gecesinin yaşandığı 21 Aralık, sonbaharın bittiğinin, kışın başladığının işaretidir. 22 Aralık sabahı başlayan kış mevsimi, baharın başladığı 21 Mart’a kadar devam eder. Bu zaman zarfında günler uzar. 21 Aralık ile 21 Mart arasında doksan günün ilk kırk gününe (Erbain) ondan sonra gelen elli gününe ise (Hamsin) denilir. Erbain günlerinde hava sıcaklıklarının bu denli düşmesinin nedeni, dünyanın konumu nedeniyle, soğukların yukarıdan (tepeden) gelmesidir. Havalar bulutlu olduğunda soğuk havanın yeryüzüne inmesi azalır, bulutsuz günlerde/gecelerde ise rekor derecede soğuklar olur.
Evet, öyle anlaşılıyor ki Kış mevsimine doğru yol alırken, bir hayli zorlanacağız. Şimdi, bu günler iyi günlerimiz. Hele bir ERBAN’e girelim. O zaman durum daha iyi anlaşılacak. Erbain, hamsinden de borç alacak ve şiddetli soğuklar büyük bir ihtimalle Mart ayına kadar devam edecektir.
Bu arada
(Allah’ım, kışımızı kış, yazımızı yaz yap)
atalar sözünü de unutmayalım…
