14 Aralık-31 Ocak arası günler (ERBAİN GÜNLERİ) olarak tanımlanır. Arapça bu deyim kış mevsiminin en soğuk KIRK GÜNÜ anlamına gelir. Erbain çıktı, çıkacak, daha dürüst yağış görmemişken, bir de baktık ki, KIŞ MEVSİMİ yeni başladı. Yani, hesaplar şaştı. Yüksek yörelere kar, merkezlere yağmur yağışları başlayınca sadece köy ve mezra yolları değil, şehirlerarası, hatta şehir içi yollar bile geçit vermez bir duruma geldi. Kış Mevsiminin en soğuk günleri olan ve 14 Aralık’ta başlayan
ERBAİN
, 31 Ocak günü itibarıyla sona ererken, Kış mevsiminin soğukları ve yağışlar kendini yeni gösterdi.
Bilindiği gibi Kış mevsiminin en soğuk kırk gününe halk diliyle
(ERBAİN)
veya
(ZEMHERİ)
adı verilir. Onu takip eden elli gün ise
(HAMSİN)
olarak tanımlanır. Doğrusunu isterseniz bu yıl, Siirt İl Merkezinde
ERBAİN
günlerinde pek bir soğuk yaşamadık. Gerçi İlimizin yüksek yörelerinde Pervari, Şirvan, Tillo İlçelerimiz ve çevrelerinde kar yağışları oldu ama İl Merkezinde
ERBAİN
günleri adeta bahar havası içinde geçti.
ERBAİN GÜNLERİ geçti, yağışlar yeni başladı.
Öyle anlaşılıyor ki, girdiğimiz yeni hafta boyunca Merkez ilçe dahil İlimiz genelinde soğuk ve yağışlı bir hava etkili olacak. Bunu ben değil, meteorolojinin verileri söylüyor. Şunu da anımsatmakta yarar var. Türkiye’nin en güvenilir kurumlarının başında meteoroloji gelmektedir. Çünkü yağış olsun olmasın, ortada suçlanacak kimse yok. Bunun için veriler halka doğru olarak yansıtılmaktadır.
Yani, TÜİK’İN YAPTIĞI GİBİ GERÇEKLERİ SAPTIRMAĞA GEREK DUYULMUYOR!!!
Evet, Erbain geçti ama
KARAKIŞ KORKUSU
kendisini yeni hissettirmeğe başladı. Bu yıl, özellikle yakacak konusunda sıkıntı çekileceği muhakkak. Sıkıntı, doğalgaz fiyatlarındaki anormal artıştan kaynaklanırken, doğalgaza paralel odun ve kömür fiyatlarının da arttığı bilinen bir gerçek. Hatta
TEZEK FİYATLARI BİLE ARTMIŞ!
Vatandaş, kendisini yeni hissettiren kış mevsiminin soğuk günlerinde nelerin yaşanacağını düşünmeğe başladı. Küresel ısınmanın etkisiyle iklimlerin değiştiği bir gerçek olmakla birlikte, eski hesap hala tutmaktadır. 14 Aralık – 31 Ocak günlerine eskilerin deyimiyle
ERBAİN
günleridir. Erbain kış mevsiminin en şiddetli geçtiği 40 gün anlamında kullanılır. Genelde kar yağışları da erbainin girmesiyle başlar ve bütün şiddetiyle devam eder.
ERBAİN’İN
bir başka adı da
"ZEMHERİ"dir.
Halk deyimiyle
(KARAKIŞ)
olarak da adlandırılır. Erbain kışın en şiddetli geçen kırk günüdür. Halk arasında senenin günleri Hızır (yaz) ve Kasım (kış) diye ikiye ayrılır. Kasım günleri Miladi 8 Kasım’da girer, 6 Mayıs’a kadar 179 gün, Şubat’ın 29 çektiği artık senelerde 180 gün sürer. 6 Mayıs’ta Hızır günleri başlar. Kasım’ın en şiddetli günleri de gündönümü denilen 14 Aralık’ta başlayan erbaindir. Kışın en karlı, tipili ve soğuk zamanıdır. Halk arasında “zemherir, karakış” da denilen bu günler 31 Ocak’a kadar 40 gün sürer ise de, bazı seneler hafif, bazı seneler şiddetli ve uzun olduğundan kesin süre tayin edilmez.
1 Şubat - 21 Mart arası günlere ise
“HAMSİN”
adı verilir. Hamsin Arapça
(ELLİ)
anlamına gelir. 50 gün süren Hamsin günleri erbain günleri kadar soğuk geçmez. Eskiden erbainin çıkması ile halk arasında kurbanlar kesilir ve bu günler hasta olmadan, sıhhatli atlatıldığı için Allah’a şükredilir; eşe-dosta ziyafetler verilirdi. Erbain, şiddetli soğukların, çat (veya çatır) ayazların yaşandığı, özellikle yaşlılar için çok tehlikeli günlerdir. Bu yüzden Erbain’in ilk gününe, bir zamanlar
“İmam Kırkı”
da denirmiş.
Erbain tabiri tasavvuf ve hadis ilminde de kullanılır. Tasavvuf yolunda bulunanların, nefslerini kırılmaları için, 40 gün bir hücreye (odaya) çekilerek ibadet etmelerine
“Erbaine girmiş”
denir. Bu erbain günleri takvimlerdeki erbain (kışın en şiddetli zamanı) günlerinde yapılırdı.
Yine 21 Aralık’ta Güney Yarımküre'de yılın en uzun günü yaşanır, ardından yaz mevsimi başlar. Sonrasında günler yavaş yavaş kısalır, 21 Mart’a gelindiğinde yılın en uzun gecesi yaşanır ve kış mevsimi başlar.
Türkiye’nin dâhil olduğu, Kuzey Yarımküre'de ise yılın en uzun gecesinin yaşandığı 21 Aralık, sonbaharın bittiğinin, kışın başladığının işaretidir. 22 Aralık sabahı başlayan kış mevsimi, baharın başladığı 21 Mart’a kadar devam eder. Bu zaman zarfında günler uzar. 21 Aralık ile 21 Mart arasında doksan günün ilk kırk gününe (Erbain) ondan sonra gelen elli gününe ise (Hamsin) denilir. Erbain günlerinde hava sıcaklıklarının bu denli düşmesinin nedeni, dünyanın konumu nedeniyle, soğukların yukarıdan (tepeden) gelmesidir. Havalar bulutlu olduğunda soğuk havanın yeryüzüne inmesi azalır, bulutsuz günlerde/gecelerde ise rekor derecede soğuklar olur.
Evet, öyle anlaşılıyor ki Kış mevsimi kendisini yeni gösterirken, bir hayli zorlanacağız. Şimdi, bu günler iyi günlerimiz. Erbain, hamsinden borç alacak ve şiddetli soğuklar büyük bir ihtimalle Mart ayına kadar devam edecektir.
Bu arada
(Allah’ım, kışımızı kış, yazımızı yaz yap)
atalar sözünü de unutmayalım…
