Dün, facebook’ta, bir hemşerimiz tarafından yazılmış bir yorum gördüm. Cuma günü olması sebebiyle hatırlatmada bulunuyor ve 50-60 yıl öncesinde Siirt’te canlı hoparlör görevi yapan Ammo Musa Kazyaği’den rahmetle bahsediyordu. Yıllar önce tarafımızdan kaleme alınan
(Siirt’le ilgili Anekdotlar) kitabımızda geniş yer verdiğimizi anımsadım.
İşte Siirt’le ilgili Anekdotlar Kitabımızda Mermuh Musa Kazyaği ile ilgili yazımız:
20.Asır Siirt Şehrinin tanınmış simalarından biri Merhum
MUSE KAZYAĞİ
idi! Gündüz saatlerinde elektriğin olmadığı
HOPARLÖR
denilen cihazın bulunmadığı dönemlerde,
MUSE KAZYAĞİ (Musa Eryeşil),
Şehrin CANLI HOPARLÖRÜ
hükmündeydi. Kaybolanı, arananı ilân etmek,
AMMO MUSE’NİN
İŞİYDİ.
Âma olduğu için, elinde bastonu vardı. Bir çocuk da elinden tutar, çarşıları, sokakları gezer gür sesiyle aranan eşyaları duyurur, bulanların sahibine vermeleri konusunda uyarır, kendilerine, verilecek bahşişi de duyurmayı ihmâl etmezdi.
Bu gün, Belediye ilan bürosundan yapılan yayınların gayri resmi olanlarının çoğunu Ammo Muse gür sesiyle cadde, cadde sokak, sokak gezerek duyururdu.
Diyelim ki, kaybolan küçük bir çocuk ise, önce çocuğun adını, yaşını, üzerindeki elbisenin rengini söylemekle işe başlardı. Genelde, Siirt’çe olarak yaptığı duyurularını, zaman, zaman kendisine has Türkçe’siyle de duyurmağa çalışırdı. Meselâ:
“HIBBU ALLAUNNEBİİİ, KINVAH VELET IĞZEYYER. LIHU ĞAMSISNİN. Fİ ELEYYU ITTIKIT HAMRA, EYMİN KIL ARAHU. ĞELİCİBU. LIHU ĞEMS VARAKAT HELEL MINALLAH..” derdi.
Bunun, Türkçe anlamı şuydu: “Allah’ını ve Peygamberini sevenler, duyun ki, 5 yaşında kırmızı gömlekli bir çocuk kaybolmuştur. Kim görmüşse ve getirirse, kendisine helalinden 5 lira bahşiş verilecektir.”
Ammo Muse, çocuğu buluncaya kadar caddeleri, sokakları dolaşır, hoparlör gibi kayıp çocuğun ilânını verirdi.
Tabii, kaybolan sadece çocuk olmazdı. Kimi zaman kaybolan bir EŞEK, ya da bir İNEK, bir PARA CÜZDANI veya BİR ALTIN YÜZÜK veya bir başka şey olabilirdi. Ammo Muse onlar için de aynı şekilde dolaşır ve kayıp ilânı yapardı.
Bütün duyurularında, öncelikle
ALLAH’ın ve PEYGAMBERİN
adını yücelterek zikretmesi tartışma götürmezdi. Kayıpları bulanlardan,
ALLAH ve RESULULLAH
adına talepte bulunurdu.
“BİR EŞEK KAYBOLDİİİ. RENGİ KIR-KIRŞUNİ. KİM GÖRDÜYSE SAHİBİNE VERSİN. 5 BANKANOT MÜJDESİ VAR!” şeklindeki tekerlemesi ise Türkçe olarak söylediği en meşhur olanlardan biriydi!
MUSE KAZYAĞİ’NİN
asıl anlatılması gereken yanı ise,
CUMA GÜNLERİNDE
, Şehir halkını, esnafları
CUMA NAMAZI
konusunda uyarmasıydı.
Defalarca dinlediğim bu Cuma namazı uyarısı, halâ beynimin bir yerinde bütün tazeliğiyle duruyor gibi.
AMMO MUSE’NİN,
Cuma Namazı konusunda, caddeleri, sokakları ve özellikle çarşıları gezerek yaptığı uyarı mahiyetindeki şiiri andıran söylemini önce Siirt’çe deyişiyle sonra da Türkçe tercümesiyle günümüz Siirtlileriyle paylaşmak istiyorum:
İŞTE ARAPÇA SÖYLEMİYLE YAPILAN CUMA NAMAZI UYARISI:
“YE ZEKİRİN IZKIRU ALLAH
LEİLEHE İLLALLAH,
MUHEMMEDEN RASULULLAH,
ASSALA ITKARRUB IL ABD İLALLAH
ILYEVMEL ICCIME, ICCEMEE,
INNEBİ KINNIZEL IŞŞEFEE,
İYŞEFFEH ŞENU U ŞE IMMITU
Bİ HISNU AZAMITU!”
MERHUM MUSE KAZYAĞİ’NİN BU DEYİŞİNİ
TÜRKÇE’YE ŞU ŞEKİLDE TERCÜME EDEBİLİRİZ:
“EY ZİKİR EHLİ, ALLAHI ZİKREDİN
ALLAH’TAN BAŞKA İLAH YOKTUR BİLİN
MUHAMMED ONUN RESULÜDRÜR
NAMAZ İNSANLARI ALLAH’A YAKLAŞTIRIR
BU GÜN CUMADIR, CEMAATTİR,
PEYGAMBERİN İŞİ ŞEFAATTİR
BÜTÜN HÜSNÜ VE AZAMETİYLE
CUMA NAMAZINA GİDENLERE
ŞEFAAT EDECEKTİR!”
Ammo
Muse
, Cuma Namazının kılınmasına yaklaşık 2 saat kala başladığı
SALANIN
sonuna geldiğinde ve artık herkesin camide olması gereken saatte, kendisi de camiye gitmeden önce son bir duyuruda bulunur ve bu sefer nakaratı değiştirerek Şöyle derdi:
“YE ĞEFİLİN IZKIRU ALLAH
LEİLEHE İLLALLAH
MUHAMMEDEN RASULULLAH
ASSALA IT KARROB IL ABD İLALLAH”
İki duyuru arasındaki fark, birinci mısradaydı. Önce
“YE ZEKİRİN IZKIRUALLAH=EY ZİKİR EHLİ
ALLAHI ZİKREDİN”
diyen
Ammo
Muse
, vakit daraldığı halde, halâ alış-verişte olanlara bu sefer itapta bulunuyor ve söylemini değiştirerek
“YE ĞEFİLİN IZKIRIALLAH=EY GAFLET EHLİ ALLAHI ZİKREDİN!” diyerek uyarmayı ihmâl etmiyordu.
Nitekim, Kuran-ı Kerimde, Cuma Namazı ile ilgili Âyet-i Kerime’de de meâlen: “EY İNSANLAR! CUMA GÜNÜ NAMAZ ÇAĞRISI YAPILDIĞI ZAMAN, ALLAH’I ANMAYA KOŞUN; ALIŞVERİŞİ BIRAKIN; EĞER BİLİRSENİZ, BU SİZİN İÇİN DAHA İYİDİR.” Buyrulmaktadır.
Sadece Cuma Günü, Cuma namazı konusunda yaptığı uyarı için bile anılmağa değer bir sima olan halkın deyimiyle MUSE KAZYAĞİ’yi, AMMO MUSE’yi veya gerçek adıyla Musa ERYEŞİL’i rahmet ve minnetle anıyoruz…
ANEKDOT
Ammo Muse aranan bir para veya eşya için duyuruya başladığı ilk sıralarda:
“YA EVLET-IL HELEL!=EY HELALZEDELERİN ÇOCUKLARI!”
diyerek dikkatleri çekerken, epey süre dolaştıktan ve artık nefesi kesilip, kayıp eşyayı bulmaktan ümidini kesince, aranan şeyi bulan kişinin kötü niyetli biri olduğuna kanaat getirerek
HARAMZEDE OLDUĞUNA
hükmeder ve nakaratı
“YE EVLET-IL HARAM! EY HARAMZADELERİN ÇOCUKLARI!” şeklinde değiştirirdi.
TAŞLAMA
MEVSİM YAĞIŞLARIYLA
GÖNCENLENDİ SORUNLAR
BELLİ OLDU ŞEHİRDE
BOZUKTUR ALT YAPILAR
ALT YAPILAR ÖNEMLİ
GERÇİ GÖZLE GÖRÜNMEZ
YAĞIŞLARLA ORTAYA
ÇIKAR YAĞMUR AFFETMEZ
YAĞMUR KANALLARIYLA
KANALİZASYON BOZUK
BUNLARI ELE ALIN
ÜST YAPI MAKYAJ YAZIK
AKMAKTADIR MAKYAJI
YAĞMURLA ALT YAPININ
MAKYAJI BIRAKIN DA
ALT YAPIYA BİR BAKIN
