- Haberler
- Siirt Haber
- Tarihin Kalbinde Yok Edilen Miras: Bitlis-Siirt Arasındaki ''Semiramis Geçidi''nin Unutulan Hikayesi
Tarihin Kalbinde Yok Edilen Miras: Bitlis-Siirt Arasındaki ''Semiramis Geçidi''nin Unutulan Hikayesi
Binlerce yıl boyunca kervanların, seyyahların ve orduların geçiş yolu olan Semiramis Geçidi —ya da halk arasındaki adıyla Deliklitaş— antik çağlardan 1971'e kadar ayakta kaldı. Bugün sadece tarihçilerin satırlarında ve birkaç eski fotoğrafta yaşıyor.
Bitlis ile Siirt arasındaki sarp dağ silsilesinde yer alan Semiramis Geçidi —diğer adıyla Deliklitaş—, binlerce yıl boyunca hem efsanelere hem de tarihî yolculuklara tanıklık etti. Dev bir kaya kütlesinin içi oyularak oluşturulan bu tünel, M.Ö. 800’lerde hüküm süren Asur Kraliçesi Semiramis tarafından açtırıldığı rivayet edilen antik bir geçitti.
Bitlisli tarihçi Şerefxanê Bedlîsî, 1597’de kaleme aldığı Şerefname adlı eserinde Deliklitaş’tan “aynı zamanda bir pınar” olarak bahseder. Bedlîsî’ye göre, kayadan fışkıran sular zamanla donar, taş bir set oluşturur, bu engel de hayırsever bir kadın tarafından deldirilerek yol haline getirilir. Aynı dönemde Bitlis’te Hatuniye Camii ve Köprüsü’nü yaptıran bu kadın, halkın geçişini kolaylaştırmak için tünelin ağzını genişletmiştir.
Yaklaşık altmış yıl sonra Bitlis’e gelen Evliya Çelebi de ünlü Seyahatname’sinde Deliklitaş’tan “görenin aklını başından alan bir dağ mucizesi” olarak söz eder. Çelebi, yapının Sultan Evhadullah’ın kızı Hüma Hatun Sultan tarafından deldirildiğini, bu taşın gökyüzüne uzanan devasa bir kaya kütlesi olduğunu yazar.
İki Geçit, İki Rivayet
Bölge halkı, gerçekte iki adet Deliklitaş bulunduğunu aktarır: biri büyük, diğeri küçük. Rivayete göre büyük olanı Kraliçe Semiramis, küçük olanı ise Hüma Hatun açtırmıştır. Ancak bazı tarihçiler bu bilgiyi tersine çevirir. 19. yüzyılda bölgeyi gezen William Waffield ve Lehman Haupt gibi seyyahlar da geçitten “Semiramis Tüneli” olarak bahseder ve Urartular dönemine kadar uzandığını belirtir.
Binlerce Yıl Dayandı, 1971’de Yok Edildi
Semiramis Geçidi, doğanın ve zamanın yıpratıcı etkisine binlerce yıl dirense de 1971 yılında CENTO yolu çalışmaları sırasında dinamitle havaya uçuruldu. Yeni Van Gölü feribot parçalarının Tatvan’a taşınabilmesi için tünelin yıkılması zorunlu görülmüş, böylece Anadolu’nun en eski insan yapımı geçitlerinden biri tarihe karışmıştır.
Bugün Deliklitaş’ın yerinde sadece birkaç taş kalıntısı ve seyyahların anlattıkları vardır. Ancak tarihçiler, buranın yeniden kazı çalışmalarıyla turizme kazandırılmasının mümkün olabileceğini, Bitlis-Siirt hattının hem kültürel hem de arkeolojik bir rota hâline gelebileceğini vurguluyor.
Tarihçi G.K. Chesterton’un dediği gibi:
“Tarih, insanların yaşadıkları çağı görebildikleri biricik gözlem kulesidir.”
Semiramis Geçidi de, geçmişle bugün arasında hâlâ sessiz bir köprü olarak hatırlanıyor.
Bakmadan Geçme
