Çocuk büyütmek için en iyi beş ülke

Zorunlu ya da gönüllü göçler her geçen gün artıyor, insanlar çok daha mobil hayatlar yaşıyor. Ülke değiştiren çocuklu ailelerin aklındaki en önemli sorulardan biri, çocuklarının en rahat ve mutlu şekilde hangi ülkede büyüyeceği.

BBC bu sorunun peşine düştü, UNICEF verilerini inceleyerek ülkeleri; eğitimin kalitesi, yeşil alanların çokluğu, aile izni politikaları, güvenlik gibi kriterler üzerinden değerlendirdi. İlk beşi Japonya, Estonya, İspanya, Finlandiya, Hollanda olarak sıraladı.

Japonya: Yalnız gezen çocuklar

UNICEF’in 2020’de yayımladığı bir rapora göre; çocuk ölümleri ve obezite riskinin en düşük olduğu ülke Japonya. Yine UNICEF’in 2022 karnesinde, kentsel yeşil alan ve trafik güvenliği gibi konuları içeren ‘Çocuğun çevresi’ kategorisinde ikinci sırada yer alıyor. Ülkedeki hava ve su kirliliği de son derece düşük.

Japonya can güvenliği açısından da tercih sebebi olabilecek ülkeler arasında. Trafik kazalarının ve cinayet vakalarının sayısı diğer gelişmiş ülkelere göre çok düşük; 100.000’de 0.2. Diğer ülkelerde aynı oran ABD (5,3), Kanada (1,8) ve Avustralya (0,8).

Bu güvenli ortam yalnızca anne babaları rahat ettirmekle kalmıyor, çocuklara da özgür hareket imkanı sağlıyor. Çocuklar büyük şehirlerde bile altı yaşından itibaren kendi başlarına okula gidiyor, otobüse veya trene biniyor.

Eğitim açısından bakıldığında, 76 ülke ve bölge arasında dünyanın en iyi 12’nci eğitim sistemine sahip. Çalışan ebeveyne yaklaşık 12 ay ücretli izin hakkı da tanınıyor.

Estonya: Akademik olarak başarılı, sosyal açıdan becerikli

Minimum hava kirliliği ve gürültü, maksimum yeşillik. Estonya; ABD, Kanada, Avustralya ve Britanya’dan bile daha fazla kentsel yeşil alana sahip. Çocuk parkı ve oyun alanları konusunda da çok iyi durumda.

Ülkenin en güçlü olduğu alan ise eğitim. Asya ülkelerini bir kenara bırakırsak; matematik, bilim ve okuryazarlık becerileri konusunda en ileri ülke. Buna dijital beceriler de eklenebilir.

Estonya’da eğitim sistemi yalnızca akademik değil sosyal becerileri de yukarı çekiyor. Yeni bir OECD raporu, beş yaşındaki ortalama Estonyalı bir çocuğun, diğer çocuklarla işbirliği yapma ve duygularını tanımlamada, ABD ve Britanya’dakilerden daha iyi olduğunu gösterdi. Çocuklar; zihinsel esneklik, güçlü hafıza ve kendini kontrol edebilme konusunda da OECD ülkelerinin ortalamasının üstünde.

100 günlük doğum izninin yanı sıra 30 günlük babalık izniyle de öne çıkıyor.

İspanya: Çocuğu her yere götürenlerin ülkesi

İspanya hava ve su kirliliğinden kaynaklanan çocuk hastalıklarının en az görüldüğü ülke. UNICEF verilerine göre sosyal, eğitim ve sağlık hizmetleri açısından olanaklar çok fazla olmasa da çocukların keyfi yerinde. Çocukların yüzde 81’i kolayca arkadaş edinebildiğini söylüyor. Ergen intihar oranının en düşük olduğu gelişmiş ülkelerden biri.

Ülkenin kültürü çocukları hayatın her alanında kucaklıyor. Çocukla restorana yahut bara gitmek, gece yarısı sokakta dolaşmak sosyal açıdan yadırganmıyor. İnsanlar ‘çocuk gürültüsü’nden rahatsız olmuyor.

İspanya ebeveynlik izinleri konusunda da cömert bir ülke.

Finlandiya: Doğa cömert

Hem çocuğu doğrudan etkileyen hava kalitesi gibi faktörlerde hem de okul, trafik, ve yeşil alan gibi ‘Çocuğun çevresi’ kategorisinde Finlandiya ilk beşte yer alıyor.

5-14 yaş arası çocukların ölüm oranı, ABD’dekinin yarısından daha az; bu da dünyadaki en düşük ölüm oranlarından biri. Ülkede, sekiz haftalık ücretli doğum izni, ebeveynler arasında paylaştırılacak ek 14 aylık ücretli ebeveyn izni ve bir çocuk üç yaşına gelene kadar uygulanabilecek ek çocuk bakım izni dahil cömert ebeveyn izinleri sunuyor.

Ülkenin kutba yakınlığı ve kışların fazla karanlık yazlarınsa fazla aydınlık olması bazılarını düşündürse de doğanın cömert imkanları kaygı ve depresyondan uzak bir hayat sürmenin önünü açıyor.

Hollanda: Normal çılgınların ülkesi

UNICEF’in genel çocuk refahı listesinin başında, özellikle çocukların ruh sağlığı (bir numara) ve becerileri (üçüncü sırada yer alıyor) açısından iyi performans gösteren Hollanda yer alıyor. 15 yaşındaki 10 kişiden dokuzu yüksek yaşam doyumuna sahip olduğunu, Unicef’in incelediği tüm ülkeler arasında en yüksek orana sahip olduğunu ve 10 kişiden sekizi kolayca arkadaş edindiğini söylüyor.

13 yıldır Hollanda’da yaşayan ve ‘Niksen: Embracing the Dutch Art of Doing Nothing’ kitabının yazarı olan üç çocuk annesi Olga Mecking, Hollanda ile ABD’yi şöyle karşılaştırıyor: “ABD’nin söyleminde herkesten ‘farklı‘ ve ‘istisnai‘ olması beklenir. Hollanda’da ise ‘Normal ol, bu zaten yeterince çılgınca’ denir. Bu zihniyet sayesinde çocuklar daha az baskı hissediyor.”

Hollanda’da çocuk yetiştirmeyi kolaylaştıran faktörlerden biri de ebeveynlere sunulan izin imkanları: 16 haftalık zorunlu, tam ücretli doğum izni, altı haftaya kadar ücretli babalık izni ve çocuk sekiz yaşına gelene kadar alınabilecek ücretsiz ebeveyn izni gibi.