Kim olduğu bilinmeyen kişiler için kullanılan “Sarı Çizmeli Mehmet Ağa” deyiminin efsane olmadığı sanılanın aksine 1800’lü yıllarda KKTC’nin Göçeri köyünde yaşadığı bilinir. 1971 yılında Kıbrıs’a konser vermek için gelen Barış Manço, köylülerden Sarı Çizmeli Mehmet Ağa’nın hikayesini öğrenmesiyle şarkıyı yazdı. Manço, şarkının geniş kitlelere ulaşmasının ardından 1982 yılında Sarı Çizmeli Mehmet Ağa’nın mezarını dahi yaptırdı. Sarı Çizmeli Mehmet Ağa’nın mezarı Lefkoşa yakınlarındaki Göçeri köyünde bulunuyor.

Tabi, Sarı Çizmeli Mehmet Ağa efsanesinin farklı versiyonları da var. Onları sizler için derledik:

Yıl 1800’lü yıllar…
Mehmet Ağa köyün ağasıdır, diğer bir anlamda köyün babasıdır. Genel olarak köy ağalarını eski Türk filmlerinden kötü olarak anımsarız, bunların aksine Mehmet Ağa çok hayırsever bir insandır.

Mehmet Ağa şehirdeki tüm esnaf tarafından tanınırmış. İhtiyaç sahipleri ise yaptıkları alışverişlerde hesabı Mehmet Ağa’ya yazdırırmış.
Ayın belli günlerinde şehre inen Mehmet Ağa tüm esnaflara uğrar, borçlarını ödermiş. Hatta yeni evlenen gençlere hediye olarak toprak, yer verirmiş.
Mehmet Ağa hayatı boyunca hayır işleriyle meşgul olmuş, yardımlar yapmış ve zengin bir toprak ağası iken beş parasız bir şekilde vefat etmiş…

Barış Manço 1971 yılında gittiği Kıbrıs’ta bu hikayeyi duyar ve araştırır. Daha sonra da bu unutulmaz eseri ortaya çıkarır.
Ayrıca Barış Manço 1982 yılında Mehmet Ağa’nın mezarını bulur ve bir mezar taşı yaptırır.

***************

Sarı çizmenin moda olduğu bir zamanda İzmir esnafından birisi uşağını çağırıp tembih etmiş:

– Bak efendi! Aydın’dan Mehmet Ağa isminde birisi gelecek. Harman zamanında sarı çizme alması için on dört akçe vermiştim. Borcun vadesi geldi, bugün defterden borcunu sildim. Şimdi faytona bin, doğru istasyona. Uzun boylu, orta yaşlı, efe bıyıklı biridir, hemen tanırsın.

Uşak istasyona varmış. Tren boşalmaya başlamış. Bir müddet tarife uygun adam aramışsa da nafile. Bari çizmesinden tanıyayım diye bu sefer ayakkabılara bakmaya başlamış. Ne var ki sarı çizmelerden giyen giyene. Nihayet çaresizlik içinde en benzettiği kişiye seslenmiş:

-Mehmet!

Tesadüf bu ya, sarı çizmeli adamın adı Mehmet olup Aydın’da kendisini Ağa diye çağırırlarmış. Beraberce konağa varmışlar. Bey bakmış ki gelen sarı çizmeli ile onun borçlusu arasında bir benzerlik yok. Elindeki defterin alacak hanesine yeniden yazarken diğer yandan uşağını azarlamaya başlamış. Nihayet uşak:

– Bey, demiş, burası koca bir şehir sarı çizmeli de çoktur, Mehmet Ağa da. Seninkini yaz defterine bir daha”

Barış Manço’nun da şarkılarından biri olan Sarı Çizmeli Mehmet Ağa’nın öyküsü böyledir. Barış Manço’nun küçük bir anısı var bu öyküyle. Manço şöhrete ulaştıktan sonra bir gün arabasıyla Boğaz Köprüsü’nden geçerken biletçi arabayı durdurur. Aksilik bu ya sanatçının yanında hiç para yoktur. Biletçiye kendisini tanıtmış durumu izah etmiş. Sonra da: “Sarı Çizmeli Mehmet Ağa bir gün öder hesabı” demiş. Bu söz biletçinin çok hoşuna gitmiş ve sonunda köprüden geçmesine izin vermiş. Manço işte bu meşhur eserini bu olaydan sonra yazıp, bestelemiştir.

*********************

“SARI ÇİZMELİ MEHMET AĞA’NIN HİKAYESİ”

“Barış Manço’nun 1979 yılından itibaren genellikle Konserlerin bitiminde söylediği şarkısı Sarı Çizmeli Mehmet Ağa idi. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin kuruluş kutlamalarında da bu geleneği bozmamıştı. Konser sonrası otele döndüğünde, bir delikanlının onu beklediğini haber vermişler. Meğer genç Sarı Çizmeli Mehmet Ağa’nın torununun oğluymuş. Ailesi yıllar önce Kıbrıs’a yerleşmiş. Genç Barış’la tanıştıktan sonra :

-Biliyor musunuz Barış Bey, Amcam evvelsi gece sizin plağınızı dinlerken çok kızıp, plağı kırdı.

– Kim senin Amcan sorusuna, alınan cevap.

-O şarkıda söylediğiniz Sarı Çizmeli Mehmet Ağa’nın Torunu ..

Barış hem şaşırmış, hem heyecanlanmış. Aileden hiç olmazsa bir iki kişi bulunduğu taktirde gerçek Sarı Çizmelinin kimliği ortaya çıkacak diye de sevinmiş. Araştırmalar sonunda Girne’de bir, Lefkoşe’de iki torununun bulunduğu ve hayatta olan tek oğlunun da Magosa’nın Gönendere köyünde yaşadığı anlaşılmış. O kişi büyük torun Hasan Mehmet Özdağ imiş. Birkaç kişi ile konuşup, adresini alınca Barış’la tanışmaları sağlanmış. Buluşma günü her iki tarafta çok heyecanlanmış.

Hasan Mehmet Bey:

-Size çok şey borçluyuz. Dedemizi herkese tanıttınız deyince, Manço,

-Öyle ama kardeşiniz bana kızmış deyivermiş. Konuşmalar, gülüşmeler derken küçük torunun adresi alınıp, Lefkoşe’ye gidilmiş.

Artık Sarı Çizmeli Mehmet Ağa’nın öyküsü belirlenmeye başlamış. Asıl adı Mehmet Cezzar Sarı Çizmeli, 1878 yılında Göçeri Köyünde dünyaya gelmiş. Çocukluğu, gençliği aynı yerde geçmiş. Rençperlik yapmış. Beş Parmak ile Tridos dağları arasında Kabızan, Pirasta adı verilen çifliklerin sahibi imiş. Rençperlikten zengin olan Mehmet Ağa’nın 2 oğlu 3 kızı varmış. O günden bu güne gelen aile bireyleri kaç kişidir bilemiyorum.

Büyük oğlu Ahmet Mehmet Sarı Çizmeli 1965 yılında vefat etmiş. Lefkoşe’deki Yeni Mezarlığa gömülmüş. Daha sonra Barış Manço, Esin Uluer ve küçük torun Nevzat Özdağ kabrini ziyaret etmişler.

Sarı Çizmeli Mehmet Ağa pehlivanlık da yaparmış. Ama asıl namını kazandıran olaylar, vergi aylarındaki bir takım sürtüşmelerin sonunda ortaya çıkmış. Köylere giden tahsildarlar, normal vergiden fazlasını istemeye kalktığı zaman vergi mükellefleri :

-Valla benden bu kadar, gerisini Sarı Çizmeli Mehmet Ağa öder deyip, işin içinden çıkarlarmış. Hatta bazı yıllar üç köyün vergisini bile ödediğini bilenler, duyanlar varmış.

Sarı Çizmeli Mehmet Ağa 60 yaşında vefat etmiş. Dünyadan göçüp giderken, elinin açıklığı nedeniyle geride pek fazla bir şey bırakmamış. Ama yıllar sonra Barış Manço Şarkısında öyküsünü dile getirmiş ve dillerden düşmez olmasını sağlamış. Gerisi rivayet…”

ZEREN DAĞDEVİREN

********************************

Göçeri köylüleri doğum ve ölüm tarihleri net olarak bilinmeyen ancak 1800’lü yıllarda yaşadığı kaydedilen Sarı Çizmeli Mehmet Ağa’nın köyün toprak ağası olduğunu ve sarı çizmelerini hiç çıkarmadığını ifade ediyor. Sarı Çizmeli Mehmet Ağa’nın köydeki tüm bekarları evlendirdiğini ifade eden köylüler, ömrünün son günlerine kadar bu şekilde yaşadığını kaydetti.

Göçeri köyü muhtarı Mustafa Göçeri, Barış Manço’nun 1971 yılında Kıbrıs’a geldiğini ve Göçeri köyünü gezdiğini ifade ederek, Sarı Çizmeli Mehmet Ağa’nın hikayesini dinleyip şarkıyı yazdığını 1982 yılında da mezarını yaptırdığını kaydetti. Sarı Çizmeli Mehmet Ağa’nın fakire yardım eden bir kişi olduğunu kaydeden Mustafa Göçeri, ömrünün son günlerine kadar bu şekilde yaşadığı kaydetti.

EMİR ABDURRAHMAN BULUT – LEFKOŞA

Yaz dostum güzel sevmeyene adam denir mi
Yaz dostum selam almayana yiğit denir mi
Yaz dostum altı üstü beş metrelik bez için
Yaz dostum boşa geçmiş ömre yaşam denir mi?
Yaz tahtaya bir daha tut defteri kitabı
Sarı çizmeli Mehmet ağa bir gün öder hesabı
Yaz dostum yoksul görsen besle kaymak bal ile
Yaz dostum garipleri giydir ipek şal ile
Yaz dostum öksüz görsen sar kanadın kolunu
Yaz dostum kimse göçmez bu dünyadan mal ile
Yaz tahtaya bir daha tut defteri kitabı
Sarı çizmeli Mehmet ağa bir gün öder hesabı
Yaz dostum Barış söyler kendi bir ders alır mı
Yaz dostum su üstüne yazı yazsan kalır mı
Yaz dostum bir dünya ki haklı haksız karışmış
Yaz dostum boşa koysan dolmaz dolusu alır mı

Yaz tahtaya bir daha tut defteri kitabı
Sarı çizmeli Mehmet ağa bir gün öder hesabı